Yeni Seçim Sistemi Ne Anlama Geliyor?

 2018'de yapılan milletvekili seçim sisteminde partilerin seçim çevrelerinden çıkaracakları milletvekili sayıları öncelikle ittifak esasına göre yapılıyordu. Bu, şu anlama geliyordu, oy pusulaları birleştirildikten sonra öncellikle ittifakların aldıkları oy oranı belirleniyor, ittifakların oy toplamlarına göre d'hont sistemine göre milletvekili sandalyeleri ittifaklara paylaştırılıyor; ardından da ittifakın kendi içinde hangi partinin kaç vekille temsil edileceği yine d'hont sistemine göre belirleniyordu. Hükümet kanadı 2022'de yaptığı değişiklikle milletvekili dağıtımında ittifak esaslı dağıtım usulü kaldırıldı ve her partinin kendi oyuyla d'hont hesaplaması yapılması kanunlaştırıldı.

(d'hont sistemi uzun yıllardır Türkiye de dahil dünyanın pek çok ülkesinde uygulanan ve bir partinin o seçim çevresinde aldığı oy oranının önce bire, sonra ikiye, sonra üçe, dörde, beşe.. bölünmesi yoluyla sandalye dağıtımını yapan sisteme verilen isim.)

2018 seçimi önceki düzenlemeyle yapılması kimi illerde neticeye doğrudan doğruya etki etti. Örneğin en çarpıcı örneklerden biri olan Elazığ'da hesaplama şu şekilde yapıldı.

Elazığ İlinde Çıkacak Milletvekili Sayısı: 5

AKP: 191.079

MHP: 47.558

CHP : 37.751

HDP : 35.460

İYİ : 26.987

SP : 6.199

Cumhur İttifakı Toplamı: 238.637

Millet İttifakı Toplamı: 70.937

Cumhur İttifakı 238.637'yle ilk milletvekilliğini kazandı, 238.637/2 millet ittifakı oyundan hala fazla olduğu için ikinci vekilliği de Cumhur ittifakı aldı, 238.637/3 hala millet ittifakı oyundan fazla olduğu için ilin üçüncü vekilliği de cumhur ittifakına gitti, ancak 70.937 238.637/4'ten büyük olduğu için millet ittifakı bir vekillik kazandı. İlin son vekilliğini de 238.637/4'le cumhur ittifakı kazandı. Buna göre 2018 seçimlerinde Elazığ'dan Cumhur İttifakı 4, Millet İttifakı 1 vekil çıkarmış oldu. İttifakın kendi iç hesaplamasında AKP oyunun dörtte biri dahi MHP oyların fazla olduğu için AKP 4 vekil çıkarırken Millet İttifakı'nın en çok oy alan partisi CHP de 1 vekillik kazanmış oldu. MHP, CHP'den 10 bin oy fazla almış olmasına rağmen Elazığ'dan TBMM'ye temsilci gönderemedi.

Elazığ örneğinde de gördüğümüz üzere bazı seçim çevrelerinde CHP ve İYİ'nin tek başlarına vekil çıkarma ihtimalleri yokken vekil dağılımına toplam ittifak oylarıyla girdikleri için iki yarım vekil oyları bir tam vekil oyuna denk geldi ve Millet İttifakı parlamentoya girebildi. Son değişiklik tam da bunun önünü kesmek için ittifaklara göre dağılımı ortadan kaldırdı. Seçmenin elinden oy verdiği partiye faydası olmasa bile partisinin ittifak yaptığı partilere katkı yapma böylelikle alınmış oldu. Örneğin İyi Parti'ye oy veren seçmen "Partime yaramasa bile CHP'ye bir vekil kazandırabilirim" düşüncesiyle oy kullanabilirken 14 Mayıs 2023 seçimlerinde ittifak yapsın yapmasın her parti sadece kendi oyuyla d'hont hesaplamalarına girecek ve bu da meclis aritmetiğinde önemli değişikliklere yol açacak.

2018 seçimlerindeki ittifak sistemi özellikle AKP'nin yüksek oy aldığı ve çoğunlukla az sayıda milletvekili çıkaran illerde muhalefet partileri lehine sonuç yarattı. Örneğin CHP tek başına vekil çıkarma ihtimali bulunmayan Yozgat, Osmaniye, Şanlıurfa, Kastamonu, Niğde, Nevşehir gibi illerde İyi Parti'nin "fena oy almaması" sayesinde (Şanlıurfa'da Saadet Partisi de denkleme dahil oldu) milletvekili çıkarma şansı bulabildi. 2018 sonuçları açık bir şekilde ortaya koyuyor ki; ittifak hesaplama sistemi en çok Adalet ve Kalkınma Partisi'nin vekil sayısını olumsuz etkilerken bu durumdan en karlı çıkan muhalefet ittifakının büyük partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi oldu. İyi Parti de kimi illerde CHP oyları sayesinde 6 fazla sandalye ile Meclis'te temsil edilme olanağı buldu. Milliyetçi Hareket Partisi ise bu vekil dağılımında önceliğin ittifaklara verilmesi nedeniyle 3 milletvekili kaybetti. İşte bu tablo üzerine iktidar kanadı seçim kanununda değişiklik yaparak ittifak öncelik veren sistemi değiştirdi. Önemli bir not olarak belirtelim 2018'deki sistem hiçbir ittifaka dahil olmayan Halkların Demokratik Partisi'nin her seçim çevresinde aleyhine çalışmışken yeni düzenleme ile HDP de daha fazla vekille temsil olanağı bulabilecek (2023 seçimlerinde kurulan Emek ve Özgürlük İttifakı partilerinin ayrı listelerle seçime girmesi durumunda partilerin alacakları olası oylara göre bu ihtimal de değişkenlik gösterebilir).

Eğer 2018 seçimlerinde eski sistem değil de mevcut sistem uygulanmış olsaydı;

Adalet ve Kalkınma Partisi: Muhalefet partilerinin toplam oyları nedeniyle bir sandalye az kazandığı 15 seçim çevresinde bir fazla vekillik çıkaracak; bu vekilliklerin 11'ini Cumhuriyet Halk Partisi'nden 4'ünü de İyi Parti'den alacaktı. Ancak yine aynı sistem nedeniyle ortağı Milliyetçi Hareket Partisi'nin oylarının denkleme katılması nedeniyle çıkardığı 4 vekilliği kaybedecek; bunların 2'sini Cumhuriyet Halk Partisi'ne 2'sini de Halkların Demokratik Partisi'ne verecekti. (295 milletvekili yerine 306 milletvekili çıkaracaktı.)

Cumhuriyet Halk Partisi: İttifak hesaplaması nedeniyle kendi oyuyla milletvekili çıkaramayacağı veya daha az sayıda sandalye kazanacağı 17 seçim çevresinde fazladan milletvekili çıkarmıştır. Bu sandalyelerin 11'ini Adalet ve Kalkınma Partisi'nden 5'ini Milliyetçi Hareket Partisi'nden 1'ini ise Halkların Demokratik Partisi'nden kazanmıştır. Ancak aynı sistem nedeniyle 4 seçim çevresinde kendi oyuyla çıkarabileceği vekil sayısından bir az sandalye kazanmıştır. Bu koltuklardan 2'si Adalet ve Kalkınma Partisi'ne 2'si de Milliyetçi Hareket Partisi'ne gitmiştir. (146 milletvekili yerine 133 milletvekili çıkaracaktı.)

Halkların Demokratik Partisi: Hiçbir ittifaka dahil olmadığı için ittifak sistemi her seçim bölgesinde aleyhine çalışmıştır ve bu sistem nedeniyle vekil çıkarabileceği 3 bölgede vekil çıkaramamış, 2 bölgede ise daha az sayıda vekil çıkarmıştır. Bu sandalyelerin 2'si Adalet ve Kalkınma Partisi'ne 1'i Cumhuriyet Halk Partisi'ne 1'i Milliyetçi Hareket Partisi'ne 1'i de İyi Parti'ye gitmiştir. (67 milletvekili yerine 72 milletvekili çıkaracaktı.)

Milliyetçi Hareket Partisi: İttifak esaslı hesaplama MHP'ye de yaramamıştır. Millet İttifakı oylarının hesaplamaya birlikte girmesi nedeniyle kendi oyuyla vekil çıkarabileceği 5 seçim çevresinde sandalyelerini Cumhuriyet Halk Partisi'ne 1 seçim çevresinde ise İyi Parti'ye kaptırmıştır. Yine aynı sistem nedeniyle Cumhuriyet Halk Partisi'nden 2, Halkların Demokratik Partisi'nden 1 milletvekilliği almıştır. (49 milletvekili yerine 52 milletvekili çıkaracaktı.)

İyi Parti: Özellikle İç Anadolu, İç Ege, Karadeniz bölgelerinde aldığı oylarla Cumhuriyet Halk Partisi'nin sandalye kazanmasına sebep olurken 6 seçim çevresinde de Cumhuriyet Halk Partisi oyları sayesinde vekil çıkarmıştır. Bu sandalyelerin 4'ünü Adalet ve Kalkınma Partisi'nden 1'ini Hakların Demokratik Partisi'nden 1'ini de Milliyetçi Hareket Partisi'nden azaltmıştır. Sistem hiçbir seçim çevresinde İyi Parti aleyhine sonuç doğurmamıştır. (43 milletvekili yerine 37 milletvekili çıkaracaktı.)

MEVCUT SİSTEM 2018'DE UYGULANSAYDI

CHP'den AKP'ye Geçecek Sandalyeler: Yozgat, Şanlıurfa, Samsun, Ordu, Kütahya, Konya, Kırıkkale, Karaman, Karabük, İstanbul 3, İstanbul 2

İYİ'den AKP'ye Geçecek Sandalyeler : Sakarya, Ankara 3, Aksaray, Afyon

CHP'den MHP'ye Geçecek Sandalyeler : Osmaniye, Niğde, Nevşehir, Kastamonu, Elazığ

AKP'den CHP'ye Geçecek Sandalyeler : Isparta, Erzincan

AKP'den HDP'ye Geçecek Sandalyeler : Hakkari, Aydın

MHP'den CHP'ye Geçecek Sandalyeler : Eskişehir, Mersin

İYİ'den MHP'ye Geçecek Sandalyeler : Trabzon

MHP'den HDP'ye Geçecek Sandalyeler : İzmir 1

İYİ'den HDP'ye Geçecek Sandalyeler : Erzurum

CHP'den HDP'ye Geçecek Sandalyeler : Adıyaman 

24 Haziran 2018 Genel Seçimleri - 5 : Saadet Partisi Oyları CHP'ye Ne Kazandırdı?

SAADET PARTİSİ'NİN SEÇİME TEK BAŞINA GİRMESİ DURUMUNDA 24 HAZİRAN GENEL SEÇİM SONUCU:

Adalet ve Kalkınma Partisi: 302
Cumhuriyet Halk Partisi: 141
Halkların Demokratik Partisi: 67
Milliyetçi Hareket Partisi: 50
İyi Parti: 40


24 Haziran'da yapılan genel seçimlere giderken en çok konuşulan konulardan biri de Saadet Partisi'nin Cumhuriyet Halk Partisi'nin de yer aldığı Millet İttifakı'na dahil olmasıydı. İktidar yanlısı medyada pek çok isim Saadet Partisi'ne verilecek her oyun CHP'nin hanesine yazılacağını belirterek Milli Görüş tabanındaki geleneksel CHP karşıtlığından yararlanmak istedi ve Milli Görüşçüler'in oylarıyla Cumhuriyet Halk Partisi'nin parlamentoda daha çok sandalye kazanacağını söyledi. Saadet Partisi'ne oy vermeyi düşünen pek çok vatandaşın da bu nedenle oy vermekten vazgeçtiği iddia edildi. Peki gerçekten de böyle mi oldu? Saadet Partisi'ne verilen her oy CHP'nin hanesine mi yazıldı? 

Sorunun cevabı hem "Evet" hem "Hayır". Partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları öncelikle yer aldıkları ittifakın oy oranına göre belirlendiğinden Saadet Partisi'nin oyları da Millet İttifakı havuzu içerisinde hesaplandı ve Cumhuriyet Halk Partisi normal şartlarda çıkaramayacağı bazı vekillikleri Saadet Partisi oyları sayesinde kazandı. Ancak Saadet Partisi'nin oyları her bölgede CHP'ye yaramadı, aynı ittifak içerisinde yer alan İyi Parti de bazı bölgelerde Saadet Partisi oyları sayesinde vekillik kazandı.

Saadet Partisi oylarının milletvekili dağılımını değiştirdiği bölgelerin tamamı Saadet Partisi'nin güçlü olduğu bölgeler değildir. Yürürlükteki seçim sistemi önce ittifakın çıkardığı oyları, sonra da ittifakın içindeki partilerin oylarını esas aldığından karışık bir sistem ortaya çıkarmış, bu nedenle Saadet Partisi'nin oylarının kritikliği oy oranından çok o bölgedeki ittifak dağılımına göre değer kazanmıştır. Örneğin SP'nin Bayburt'ta aldığı % 3.3, Batman'da aldığı % 3.1, Konya'da aldığı % 2.4, Kocaeli'de aldığı % 2.2 oyun milletvekili dağılımında hiçbir tesiri olmamış ancak partinin Muğla'da aldığı % 0.6 kritik bir öneme sahip olmuş ve Millet İttifakı hanesine 1 fazla milletvekilliği yazdırmıştır.

Saadet Partisi'nin Millet İttifakı'na dahil olmayıp seçime tek başına girmesi durumunda iller bazında şöyle bir tabloyla karşılaşacaktık:


ADANA: AKP 5, CHP 4, HDP 2, İYİ 2, MHP 2. Tablo değişmiyor.

ADIYAMAN: AKP 4, CHP 1. Tablo değişmiyor.

AFYON: AKP 3, CHP 1, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

AĞRI: HDP 3, AKP 1. Tablo değişmiyor.

AKSARAY: AKP 3, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

AMASYA: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ANKARA 1: CHP 5, AKP 4, İYİ 2, MHP 1, HDP 1. Tablo değişmiyor.

ANKARA 2: AKP 6, CHP 2, MHP 2, İYİ 1.  Tablo değişmiyor.

ANKARA 3: AKP 5, CHP 3, MHP 2, İYİ 2. Tablo değişmiyor.

ANTALYA: AKP 6, CHP 5, İYİ 3, MHP 1, HDP 1. Tablo değişmiyor.

ARDAHAN: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ARTVİN: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

AYDIN: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

BALIKESİR: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

BARTIN: AKP 1, CHP 1. CHP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

BATMAN: HDP 4, AKP 1. Tablo değişmiyor.

BAYBURT: AKP 1. Tablo değişmiyor.

BİLECİK: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BİNGÖL: AKP 2, HDP 1. Tablo değişmiyor.

BİTLİS: AKP 2, HDP 1. Tablo değişmiyor.

BOLU: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BURDUR: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BURSA 1: AKP 5, CHP 3, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

BURSA 2: AKP 6, CHP 2, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ÇANAKKALE: AKP 2, CHP 2. Tablo değişmiyor.

ÇANKIRI: AKP 2. Tablo değişmiyor.

ÇORUM: AKP 3, CHP 1. Tablo değişmiyor.

DENİZLİ: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

DİYARBAKIR: HDP 9, AKP 3. Tablo değişmiyor.

DÜZCE: AKP 2, MHP 1. Tablo değişmiyor.

EDİRNE: CHP 2, AKP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ELAZIĞ: AKP 4, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ERZİNCAN: AKP 2. Tablo değişmiyor.

ERZURUM: AKP 4, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ESKİŞEHİR: AKP 3, CHP 2, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

GAZİANTEP: AKP 8, CHP 2, MHP 2, HDP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

GİRESUN: AKP 3, CHP 1. Tablo değişmiyor.

GÜMÜŞHANE: AKP 2. Tablo değişmiyor.

HAKKARİ: HDP 2, AKP 1. Tablo değişmiyor.

HATAY: AKP 5, CHP 4, MHP 1, HDP 1. Tablo değişmiyor.

IĞDIR: HDP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

ISPARTA: AKP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

İSTANBUL 1: AKP 15, CHP 10, HDP 4, İYİ 3, MHP 3. Tablo değişmiyor.

İSTANBUL 2: AKP 13, CHP 8, HDP 3, MHP 2, İYİ 2. Tablo değişmiyor.

İSTANBUL 3: AKP 15, CHP 9, HDP 5, MHP 3, İYİ 3. İyi Parti'nin 1 sandalyesi AKP'ye geçiyor.

İZMİR 1: CHP 7, AKP 4, HDP 1, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

İZMİR 2: CHP 7, AKP 4, İYİ 1, HDP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

KAHRAMANMARAŞ: AKP 6, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARABÜK: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARAMAN: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARS: AKP 2, HDP 1. Tablo değişmiyor.

KASTAMONU: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KAYSERİ: AKP 6, MHP 2, CHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

KIRIKKALE: AKP 1, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KIRKLARELİ: CHP 2, AKP 1. Tablo değişmiyor.

KIRŞEHİR: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KİLİS: AKP 2. Tablo değişmiyor.

KOCAELİ: AKP 7, CHP 3, MHP 1, İYİ 1, HDP 1. Tablo değişmiyor.

KONYA: AKP 10, MHP 2, CHP 2, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

KÜTAHYA: AKP 3, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

MALATYA: AKP 4, CHP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

MANİSA: AKP 5, CHP 3, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

MARDİN: HDP 4, AKP 2. Tablo değişmiyor.

MERSİN: AKP 4, CHP 3, HDP 2, İYİ 2, MHP 2. Tablo değişmiyor.

MUĞLA: CHP 4, AKP 2, İYİ 1. CHP'nin 1 sandalyesi AKP'ye geçiyor.

MUŞ: HDP 3, AKP 1. Tablo değişmiyor.

NEVŞEHİR: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

NİĞDE: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ORDU: AKP 3, CHP 2, MHP 1. Tablo değişmiyor.

OSMANİYE: AKP 2, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

RİZE: AKP 3. Tablo değişmiyor.

SAKARYA: AKP 4, CHP 1, MHP 1, İYİ 1. İyi Parti'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

SAMSUN: AKP 5, CHP 2, MHP 1, İYİ 1. CHP'nin 1 sandalyesi AKP'ye geçiyor.

SİİRT: HDP 2, AKP 1. Tablo değişmiyor.

SİNOP: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

SİVAS: AKP 3, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ŞANLIURFA: AKP 8, HDP 4, MHP 1, CHP 1. CHP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

ŞIRNAK: HDP 3, AKP 1. Tablo değişmiyor.

TEKİRDAĞ: CHP 3, AKP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

TOKAT: AKP 3, CHP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

TRABZON: AKP 4, CHP 1, İYİ 1. İyi Parti sandalyesi MHP'ye geçiyor.

TUNCELİ: HDP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

UŞAK: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

VAN: HDP 5, AKP 3. Tablo değişmiyor.

YALOVA: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

YOZGAT: AKP 2, MHP 1, CHP 1. CHP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

ZONGULDAK: AKP 3, CHP 2. Tablo değişmiyor.



SONUÇ

1. Saadet Partisi'nin seçimlere Millet İttifakı içerisinde girmesi Türkiye çapında 8 bölgede milletvekili dağılımını etkilemiştir. Bir başka deyişle Cumhur İttifakı hanesine yazılacak 8 sandalye Millet İttifakı hanesine yazılmıştır.

2. Saadet Partisi'nin ittifaka dahil olmasından en çok faydalanan parti Cumhuriyet Halk Partisi olmuştur. CHP Saadet Partisi olmasa vekil çıkaramayacağı Bartın, Yozgat ve Şanlıurfa'da Saadet Partisi oyları sayesinde milletvekili sahibi olmuştur. Ayrıca Saadet Partisi oyları Muğla ve Samsun'da CHP'nin çıkaracağı sandalye sayısını artırmıştır.

3. İyi Parti de Saadet Partisi'nin ittifaka dahil olması sayesinde Sakarya ve Trabzon'da milletvekili sahibi olmuştur. Ayrıca İstanbul 3. Bölge'de 1 milletvekili fazla çıkarabilmiştir.

4. Saadet Partisi'nin Millet İttifakı'na dahil olmasından en büyük zararı Adalet ve Kalkınma Partisi görmüştür. Öyle ki bu senaryoya göre Adalet ve Kalkınma Partisi'nin Meclis çoğunluğunu kaybetmesine Saadet Partisi'nin ittifaka dahil olması sebep olmuştur diyebiliriz. SP'nin denklemi değiştirdiği 8 bölgeden Trabzon hariç tamamında zararlı çıkan parti Adalet ve Kalkınma Partisi olmuştur.

5. SP'nin seçime tek başına girmemesi Milliyetçi Hareket Partisi'ne 1 milletvekilline mal olmuştur. Buna göre Saadet Partisi Millet İttifakı'nda yer almasaydı Trabzon'dan İyi Parti değil MHP temsilci gönderecekti.

6. Saadet Partisi'nin ittifak içinde yer almasının Halkların Demokratik Partisi'nin çıkaracağı milletvekili sayısına olumlu ya da olumsuz herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.

7. Seçimlere giderken Saadet Partisi kendi listesinin yanısıra Cumhuriyet Halk Partisi listelerinden 6 aday göstermiştir: İstanbul 1. Bölge 11. sıra, İstanbul 3. Bölge 9. sıra, Konya 2. sıra, Kayseri 2. sıra, Trabzon 2. sıra ve Samsun 3. sıra. Sonuçlara göre İstanbul 3. Bölge 9. sıra adayı Cihangir İslam ve Konya 2. sıra adayı Abdülkadir Karaduman parlamentoya girebilmişlerdir. Buna göre; Saadet Partisi CHP'ye 5 vekillik kazandırmış, 2 vekillik almıştır. Bununla birlikte Saadet Partisi oylarıyla İyi Parti'ye 3 vekillik kazandırmış, karşılığını hiç almamıştır.

24 Haziran 2018 Genel Seçimleri - 4 : HDP Barajı Geçemeseydi?

HDP'NİN BARAJI AŞAMAMASI DURUMUNDA 24 HAZİRAN GENEL SEÇİM SONUCU:

Adalet ve Kalkınma Partisi: 343
Cumhuriyet Halk Partisi: 156
Milliyetçi Hareket Partisi: 51
İyi Parti: 48
Saadet Partisi: 1
Bağımsız: 1



24 Haziran genel seçimlerine giderken gündemi en çok meşgul eden konu Halkların Demokratik Partisi'nin yüzde 10 seçim barajını aşıp aşamayacağıydı. HDP'nin barajı aşamaması durumunda AKP'nin milletvekili sayısını muazzam bir şekilde artıracağı ve parlamentoda çoğunluğu açık ara ele geçireceği söyleniyordu. Sırf bu nedenle aslında HDP seçmeni olmayan pek çok iktidar muhalifinin meclis seçimlerinde oyunu HDP'ye vereceği söylenegeldi. Neticede HDP % 11,7 gibi bir oy oranıyla seçim barajını aştı ve parlamentoda 67 sandalyeye sahip oldu. 

Bu yazıda eğer HDP seçim barajını aşamasaydı nasıl bir tabloyla karşı karşıya kalacaktık sorusuna cevap arayacağım. Muhakkak ki "HDP'nin baraj altı kalması demek en az % 1,8 oyunun diğer partilere dağılması demek, o oyların hangi partilerin oyunu artıracağını bilemeden % 100 sağlıklı bir hesaplama yapılamaz." Ancak bu oy geçişlerinin hangi partileri ne oranda dağılacağını ölçme olanağımız bulunmadığı için partilerin mevcut oyları üzerinden bu hesaplama yapılmıştır. Dilerseniz o % 1,8 oyun çeşitli bağımsız adaylara ya da milletvekili dağılımında hiç hesaba katmadığımız Hür Dava Partisi'ne, Vatan Partisi'ne ya da seçimlere katılma hakkı olduğunuz varsaydığımız X partiye gitmiş olduğunu düşünebiliriz.

HDP'nin parlamento koltuk dağılımında hesaba katılmadığı durumda iller bazında şöyle bir tabloyla karşılaşacaktık:



ADANA: AKP 5, CHP 4, HDP 2, İYİ 2, MHP 2. HDP barajı geçemeseydi AKP 6, CHP 5 milletvekili çıkaracaktı.

ADIYAMAN: AKP 4, CHP 1. Tablo değişmiyor.

AFYON: AKP 3, CHP 1, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

AĞRI: HDP 3, AKP 1. HDP'nin 3 sandalyesi de AKP'ye geçiyor.

AKSARAY: AKP 3, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

AMASYA: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ANKARA 1: CHP 5, AKP 4, İYİ 2, MHP 1, HDP 1. HDP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

ANKARA 2: AKP 6, CHP 2, MHP 2, İYİ 1.  Tablo değişmiyor.

ANKARA 3: AKP 5, CHP 3, MHP 2, İYİ 2. Tablo değişmiyor.

ANTALYA: AKP 6, CHP 5, İYİ 3, MHP 1, HDP 1. MHP'nin vekil sayısı 2'ye çıkıyor.

ARDAHAN: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ARTVİN: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

AYDIN: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

BALIKESİR: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

BARTIN: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BATMAN: HDP 4, AKP 1. HDP barajı geçemeseydi AKP 4, SP 1 olacaktı.

BAYBURT: AKP 1. Tablo değişmiyor.

BİLECİK: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BİNGÖL: AKP 2, HDP 1. AKP 3 vekil çıkarıyor.

BİTLİS: AKP 2, HDP 1. AKP 3 vekil çıkarıyor.

BOLU: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BURDUR: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

BURSA 1: AKP 5, CHP 3, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

BURSA 2: AKP 6, CHP 2, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ÇANAKKALE: AKP 2, CHP 2. Tablo değişmiyor.

ÇANKIRI: AKP 2. Tablo değişmiyor.

ÇORUM: AKP 3, CHP 1. Tablo değişmiyor.

DENİZLİ: AKP 4, CHP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

DİYARBAKIR: HDP 9, AKP 3. HDP barajı geçemeseydi AKP 9, İYİ 1, CHP 1 vekil çıkarıyor; eski Hüdapar genel başkanı bağımsız aday Zekeriya Yapıcıoğlu da milletvekili seçiliyordu.

DÜZCE: AKP 2, MHP 1. Tablo değişmiyor.

EDİRNE: CHP 2, AKP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ELAZIĞ: AKP 4, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ERZİNCAN: AKP 2. Tablo değişmiyor.

ERZURUM: AKP 4, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

ESKİŞEHİR: AKP 3, CHP 2, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

GAZİANTEP: AKP 8, CHP 2, MHP 2, HDP 1, İYİ 1. HDP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

GİRESUN: AKP 3, CHP 1. Tablo değişmiyor.

GÜMÜŞHANE: AKP 2. Tablo değişmiyor.

HAKKARİ: HDP 2, AKP 1. HDP'nin 2 sandalyesi AKP'ye geçiyor.

HATAY: AKP 5, CHP 4, MHP 1, HDP 1. HDP'nin sandalyesi İYİ'ye geçiyor.

IĞDIR: HDP 1, MHP 1. HDP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

ISPARTA: AKP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

İSTANBUL 1: AKP 15, CHP 10, HDP 4, İYİ 3, MHP 3. HDP'nin 4 sandalyesinden 2'si AKP'ye 2'si CHP'ye geçiyor.

İSTANBUL 2: AKP 13, CHP 8, HDP 3, MHP 2, İYİ 2. HDP'nin 3 sandalyesi AKP, CHP ve İYİ'ye geçiyor.

İSTANBUL 3: AKP 15, CHP 9, HDP 5, MHP 3, İYİ 3. HDP'nin 5 sandalyesinden 3'ü AKP'ye 2'si CHP'ye geçiyor.

İZMİR 1: CHP 7, AKP 4, HDP 1, İYİ 1, MHP 1. HDP'nin sandalyesi İYİ'ye geçiyor.

İZMİR 2: CHP 7, AKP 4, İYİ 1, HDP 1, MHP 1. HDP'nin sandalyesi İYİ'ye geçiyor.

KAHRAMANMARAŞ: AKP 6, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARABÜK: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARAMAN: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KARS: AKP 2, HDP 1. HDP'nin sandalyesi CHP'ye geçiyor.

KASTAMONU: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KAYSERİ: AKP 6, MHP 2, CHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

KIRIKKALE: AKP 1, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KIRKLARELİ: CHP 2, AKP 1. Tablo değişmiyor.

KIRŞEHİR: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

KİLİS: AKP 2. Tablo değişmiyor.

KOCAELİ: AKP 7, CHP 3, MHP 1, İYİ 1, HDP 1. HDP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

KONYA: AKP 10, MHP 2, CHP 2, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

KÜTAHYA: AKP 3, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

MALATYA: AKP 4, CHP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

MANİSA: AKP 5, CHP 3, İYİ 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

MARDİN: HDP 4, AKP 2. HDP'nin 4 sandalyesinin tamamı AKP'ye geçiyor.

MERSİN: AKP 4, CHP 3, HDP 2, İYİ 2, MHP 2. HDP'nin 2 sandalyesinden biri AKP'ye biri CHP'ye geçiyor.

MUĞLA: CHP 4, AKP 2, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

MUŞ: HDP 3, AKP 1. HDP'nin 3 sandalyesinin tamamı AKP'ye geçiyor.

NEVŞEHİR: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor. 

NİĞDE: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ORDU: AKP 3, CHP 2, MHP 1. Tablo değişmiyor.

OSMANİYE: AKP 2, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

RİZE: AKP 3. Tablo değişmiyor.

SAKARYA: AKP 4, CHP 1, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

SAMSUN: AKP 5, CHP 2, MHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

SİİRT: HDP 2, AKP 1. HDP'nin 2 sandalyesi de AKP'ye geçiyor.

SİNOP: AKP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

SİVAS: AKP 3, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ŞANLIURFA: AKP 8, HDP 4, MHP 1, CHP 1. HDP'nin 4 vekilliğinden 3'ü AKP'ye 1'i MHP'ye geçiyor.

ŞIRNAK: HDP 3, AKP 1. HDP'nin 3 sandalyesi de AKP'ye geçiyor.

TEKİRDAĞ: CHP 3, AKP 3, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

TOKAT: AKP 3, CHP 1, MHP 1. Tablo değişmiyor.

TRABZON: AKP 4, CHP 1, İYİ 1. Tablo değişmiyor.

TUNCELİ: HDP 1, CHP 1. HDP'nin sandalyesi AKP'ye geçiyor.

UŞAK: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

VAN: HDP 5, AKP 3. HDP'nin 5 sandalyesinden 4'ü AKP'ye 1'i CHP'ye geçiyor.

YALOVA: AKP 2, CHP 1. Tablo değişmiyor.

YOZGAT: AKP 2, MHP 1, CHP 1. Tablo değişmiyor.

ZONGULDAK: AKP 3, CHP 2. Tablo değişmiyor.



SONUÇ

1. Bu yazıdan önce 24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimlerine ilişkin 3 ayrı senaryoyu incelemiştim: İttifak sisteminin olmadığı tablo, ittifaksız sistemde seçim barajının da olmadığı tablo ve CHP'nin Millet İttifakı'na dahil olmadığı tablo. Bu senaryoların hiçbiri Adalet ve Kalkınma Partisi'ne HDP'nin barajı aşamadığı tablo kadar kazanç getirmemişti. Güneydoğu'daki pek çok ilde HDP ile çekişen Adalet ve Kalkınma Partisi, HDP barajı aşamasaydı mevcut sistemde sahip olduğu 67 milletvekilliğinden tam 48'ini kazanacaktı ve Meclis'te açık ara çoğunluğu sağlayacaktı.

2. Mevcut tabloda 146 sandalyeye sahip olan Cumhuriyet Halk Partisi, HDP'nin barajı aşamaması durumunda 10 fazla sandalye çıkaracaktı. Bu sandalyelerin Diyarbakır, Kars ve Van dışında tamamı HDP'nin batıdaki büyük şehirlerden çıkaracağı vekillikler olacaktı.

3. HDP'nin barajı aşamaması Milliyetçi Hareket Partisi'ne 2 fazla vekillik olarak yansıyacaktı. MHP; Antalya ve Şanlıurfa'da birer milletvekili fazla çıkarmış olacaktı.

4. İyi Parti de HDP'nin barajı aşamaması durumunda 5 sandalyeye daha fazla sahip olacaktı. Bu vekilliklerden yalnızca Diyarbakır İyi Parti'nin Doğu ve Güneydoğu'da HDP'den aldığı yer olacak; diğer vekillikler Hatay, İstanbul ve İzmir'den gelecekti.

5. HDP'nin denklem dışı kalması parlamentoya bir partiyi daha sokmuş olacaktı. Dahil olduğu Millet İttifakı içerisinde yalnızca Batman'da lider parti konumunda olan Saadet Partisi, parlamentoya Batman'dan sokmuş olduğu bir vekille girebilecekti.

6. Meclis'in bir de bağımsız milletvekili olacaktı. HDP'nin baraj dışı kalmasıyla Hür Dava Partisi eski genel başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu Diyarbakır'da bağımsız olarak aldığı % 4,14 oyla parlamentoya girebilecekti.